พระนางพญา

พระนางพญา มีการขุดพบครั้งแรกในปี พ.ศ. 2444 โดยทางวัดนางพญาตั้งใจจะสร้างศาลาขึ้นบริเวณด้านหน้าของวัด เพื่อเป็นจัดทำพิธีในการรับเสด็จ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อครั้งเสด็จประพาสเมืองพิษณุโลก เพื่อทอดพระเนตรการหล่อพระพุทธชินราชจำลอง ครั้นพอขุดหลุมจะลงเสาก็ได้พบ พระนางพญาจำนวนมหาศาล ฝังจมดินอยู่กับซากปรักหักพัง จึงได้เก็บรวบรวมไว้ และเมื่อรัชกาลที่ 5 เสด็จฯ ไปวัดนางพญา ก็ได้นำพระนางพญาส่วนหนึ่งขึ้นทูลเกล้าฯ ถวาย ครานั้นพระองค์ทรงแจกจ่ายแก่ข้าราชบริพารที่ตามเสด็จกันโดยถ้วนหน้า เพื่อเป็นขวัญและกำลังใจ ทำให้พระนางพญาส่วนหนึ่งถูกนำกลับยังกรุงเทพมหานครในครั้งนั้น

พระนางพญาเป็นพระศิลปะสุโขทัย สันนิษฐานว่าราวปี พ.ศ. 2090 - 2100 พระวิสุทธิกษัตริย์ พระมเหสีของพระมหาธรรมราชา และพระราชมารดาในสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ทรงสร้างพระนางพญาขึ้น ในคราวบูรณะปฏิสังขรณ์ วัดราชบูรณะ เล่าขานกันถึงความขลังว่าทหารขององค์สมเด็จพระนเรศวรมหาราชที่มีพระนางพญาติดตัว ไปรบที่ไหนก็ประสบชัยชนะที่นั่น พระนางพญา กรุวัดนางพญา จ.พิษณุโลก มีทั้งหมด 7 พิมพ์มาตรฐานที่วงการยอมรับคือ 1.นางพญาพิมพ์เข่าโค้ง 2.นางพญาพิมพ์เข่าตรง 3.นางพญาพิมพ์อกนูนใหญ่ 4.นางพญาพิมพ์สังฆาฏิ 5.นางพญาพิมพ์อกนูนเล็ก 6.นางพญาพิมพ์เทวดา